حالات سالک

حالات سالک، به سه گونه خراباتی، مناجاتی، و حالت جمع‌الجمعی که جامع هر دو باشد، قابل تقسیم است. امّا این‌که حالات او از هر دو گونه خالی باشد با عارف بودن او تقابل و تعارض دارد. اگر دو حالت خراباتی و مناجاتی را توضیح دهیم با حالات اهل عرفان تا حدودی آشنا شده‌ایم.

1. حالت خراباتی:

حالت خراباتی آن است که سالک بیش‌تر در حالت وجد و جذبه ربّانی به سر می‌برد. چرا که او در این حالت، تحت عنایت تجلّیات اسماء و صفات جمال الهی هم‌چون رحمانیّت، رحیمیّت، ستّاریّت، غفران، مغفرت و... قرار گرفته است. سالک طریق، در این حالت به ناز، شکر، ابراز و اظهار محبّت به او خواهد پرداخت.

2. حالت مناجاتی:

امّا در حالت مناجاتی سالک، تحت تأثیر باز خورد تجلّیات اسماء و صفات جلال الهی قرار گرفته و احساس کوچکی و بی‌مقداری می‌کند و به همین دلیل است که همواره در حال مناجات، اظهار خشوع، خضوع، استغفار و انابه، گریه و بکاء ... خواهد بود. 

3. جمع دو حالت:

امّا جامع هر دو حالت را در کُمّلین از اصحاب عرفان مشاهده می‌شود. کسی که جاهلان بر او عیب می‌گرفتند که او با دیگر مردم مزاح می‌کند و شوخ طبع است،13 و در عین حال در میدان مبارزه از همه سرتر و در هنگام مناجات، سوز و گداز شبانه‌اش سرامد همه‌گان بود. او همان است که جمع اضداد کرده و انسانی کامل‌تر و برتر از او وجود ندارد و او سر سلسله اولیای الهی، امیرالمؤمنین، قائد الغرّ المحجّلین، اسدالله الغالب، علی بن ابی‌طالب (عَلیه آلافُ‌التَّحیۀِوَالثَّناء) است. سالک طریق، هرچه به او نزدیک‌تر باشد جامع‌تر است و هرچه از او دورتر گردد، به نقص و اشتباه نزدیک‌تر خواهد گشت.

أللّهُمَّ اَحْیِنا حَیاتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ؛

وَ أمِتْنا مَماتَ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ؛

وَ أدْخِلْنا فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَهُمْ فِیهِ؛

وَ أَخْرِجْنا مِنْ کُلِّ سوءٍ أَخْرَجْتَهُمْ مِنْهُ؛14

بار پروردگارا! ما را حیاتی چون حیات محمّد و آل محمّد (صلی الله علیه و آله) عطا فرما!

و ما را مرگی چون مرگ آن‌ها عنایت فرما!

و ما را در هر خیری که آن‌ها را وارد کرده‌ای، داخل گردان!

و ما را از هر بدی که آن‌ها را بیرون کرده‌ای، بیرون کن!