چکیده
عرفان و اخلاق
علم اخلاق دانشی است که از چگونه زیستن انسان سخن می گوید.
علم عرفان عملى شباهت‌هاى فراوانى با علم اخلاق دارد.
ﺟﺎن و روح روزه ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻤﻮدن ﻗﻮای ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ای ﻛﻪ راﻫﺒﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻮی هلاکت اﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻮاﺳﻄﺔ ﺗﻘﻠﻴﻞ در
ﺧﻮراک؛
ارکان بنیادین حکمت متعالیه
شاید مهمترین دستاورد فلسفی ملاصدرا، نظریه ی حرکت جوهری باشد. زیرا افزون بر آنکه نظریه ای ابداعی است، ملازم دیگر آرای اوست و وحدت وجود را که مستلزم فیض وجود است، توجیه می کند. بیشتر آرای ملاصدرا، هرچند با زبان خاص او بیان شده اند، از فیلسوفان پیش از او اخذ شده اند. اما نظریه ی حرکت جوهری، خاص خود ملاصدرا و از ابداعهای ارزشمند اندیشه ی فعّال و خلاق اوست. البته چنانکه در پایین تر خواهد آمد، کسان دیگری هم پیش از او به حرکت در جوهر قائل بوده اند، اما نظریه آنها چندان مشهور نبوده و کسی هم اطلاع گسترده ای نسبت به آنها نداشته است. از این روست که می گوییم ابداع ملاصدرا است، چرا که او آن را به خوبی پرورانده و به طور مستدل و دقیق در فلسفه جا انداخته است. در نظر ملاصدرا، این طور نیست که خداوند یک بار جهان را آفریده باشد و دیگر آن را به حال خود رها کرده باشد. بلکه فیض او، فیض اقدس و فیض مقدس، که اولی موجب آفرینش جهان علمی و دیگری موجب آفرینش جهان عینی شده اند، هرگز قطع شدنی نیست و دائماً استمرار دارد. پس جهان در همه حال همچنان در حال آفریده شدن است. به سخن دیگر در حال نوشدن است. این نظریه با حرکت جوهری قابل توضیح و توجیه است.
بنده هیچ دشمنی و مخالفتی با عرفان نظری ندارم. گفته میشود: «الانسان عدوّ لما جهله». بنده هیچ ورودی در عرفان نظری ندارم، اما هیچ عداوتی هم ندارم؛ منتها اعتقادم این است که ما نباید عرفان را به معنای الفاظ و تعبیرات و فرمولهای ذهنی مثل بقیهی علوم ببینیم. عرفان، همان مرحوم قاضی است؛ مرحوم ملا حسینقلی همدانی است؛ مرحوم سید احمد کربلائی است؛ عرفان واقعی اینهاست.
نمی شود دست بر روی دست گذاشت و کاری نکرد. عمر در حال گذران است و ما در خواب غفلت. باید بیدار شد و از هم اکنون دست به کاری زد تا غصه سر آید.
هر یکی از خوانندگان این مطلب حتما به مرگ فکر کرده است. هیچ میدانید که مرگمان چه زمانی خواهد رسید؟ آیا از آینده میتوان اطمینان داشت؟ یقینا همگان په این سوالات پاسخ منفی میدهند. در هفته گذشته خبر وفات چند نفر را شنیده ام. شاید نوبت من هم به زودی برسد. پس تا فرصت باقی است در جهت خود سازی و رفع آلودگی ها گام زنیم.
پیش از آنکه فرشته مرگ به سراغمان آید بمیریم و قبل از آنکه به حسابمان برسند از خویشتن حسابرسی نماییم.
