تأثیر تأویل نوری غزالی در مشکوة‌الانوار بر م0راتب نور در اندیشه شیخ اشراق

در میان آثار حکیمِ فلسفه‌ستیزِ فرهنگ اسلامی ـ ایرانی یعنی امام محمد غزالی، مشکوة‌الانوار جایگاهی متفاوت و بسیار خاص دارد. برخی آن را شاهکار امام محمد می‌دانند و برخی نیز در انتساب این اثر به او تردید دارند. گرچه در این دو قول، قول انتساب مشکوة‌الانوار به امام محمد قوی‌تر و مقبول‌تر است. لیک قصد این سخن، بحث در باب این معنا نیست. تقریباً تمامی متفکران و حکمت‌شناسان فرهنگ اسلامی، پذیرفته‌اند که غزالی گرچه در المنقذ روش تأویلی اسماعیلیه را نفی و رد کرده اما در مشکوة‌الانوار با رویکردی صوفیانه به تأویل مشهورترین آیه قرآن در باب نور: اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لَا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَ....

مقایسه ای تحلیلی - انتقادی بین مشکاة الانوار و حکمة الاشراق

منبع : فصلنامه پژوهش های فلسفی - کلامی، شماره 11 , امامی جمعه، سید مهدی*

چکیده

در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان می دهیم که راه سهروردی در حکمة الاشراق از راه غزالی در مشکاة الانوار، کاملا جداست . در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تاثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علم الانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمة الاشراق، دارای ویژگی ها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاة الانوار، فاقد آنهاست . خلاصه، نور سهروردی نسبت به نور غزالی، نوری است از لونی دیگر .

واژه های کلیدی: اشراق، نورالانوار، حکمت، شهود .

 *-عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان