برای فهمیدن عرفان، تا چه اندازه فلسفه مشاء، اشراق، غرب، تحلیلی و متعالیه نیاز است؟
🌺 آیا باید از فلسفه به عرفان رسید؟ برای فهمیدن عرفان، تا چه اندازه فلسفه مشاء، اشراق، غرب، تحلیلی و متعالیه نیاز است؟
✅ فهم اصل عرفان اسلامی و مباحث مهم و اساسی آن، نیاز به فلسفه خواندن ندارد به شرطی که روشمند و با استاد مسلط و عارف خوانده شود.
عرفان در عرض فلسفه (مشاء، اشراق و غرب) و کلام قرار دارد و مبانی و اصول ویژه خود را دارد.
البته برای فهم برخی از کتابهای عرفان نظری که با زبان و اصطلاحات فلسفی نوشته شده، مثل کتاب تمهید القواعد و مصباح الانس، دانستن برخی از مباحث منطق و فلسفه مشاء و مانند آن لازم است. ولی باز هم معتقدم در اینجا نیز نیاز نیست همه فلسفه مشاء و اشراق خوانده شود. بلکه آشنایی کلی با مبانی، اصول، روش، مسائل مهم و اساسی و مباحث و اصطلاحاتی که در عرفان بکار گرفته شده کافی است.
البته اگر کسی بخواهد حکمت متعالیه را به معنای واقعی کلمه بفهمد باید عرفان نظری، کلام و فلسفه را خوب یاد گرفته باشد.
یعنی فهم عرفان، مقدم بر حکمت متعالیه است، چون حکمت متعالیه، فلسفی کردن عرفان است و کسانی که بدون پشتوانه عرفان نظری، حکمت متعالیه می خوانند مطالب را آن طور که باید، ادراک نمی کنند گرچه خیال می کنند متوجه شده اند!
از سوی دیگر، حکمت متعالیه در فهم بهتر عرفان و برهانی کردن آن نقش به سزایی دارد.
جان کلام اینکه در یادگیری اصل مباحث عرفان اسلامی، تحصیل روشمند زیر نظر استاد کاملا مسلط، مهم است. اگر چنین استادی باشد مباحث لازم فلسفه، کلام و ... را هنگام تدریس مباحث عرفان، توضیح می دهد و دیگر نیازی نیست سالها وقت خود را نسبت به مباحث غیر مهم فلسفه مشاء٬ اشراق و غرب صرف کنید.
نکته بعدی اینکه، برای فهمیدن کتابهایی که بعد از ظهور حکمت متعالیه، در عرفان نوشته شده، و با اصطلاحات حکمی همراه است باید آن اصطلاحات و فضای حکمت متعالیه را دانست.
و سخن پایانی اینکه، عارفان می گویند کسانی که در حد مباحث کلامی و فلسفی مانده اند، تلاش کنند به قله عرفان صعود کنند تا به سعادت برتر نائل شوند.
دکتر وحید واحد جوان
