چکیده :
یکی از مسائل مهم فلسفه عرفان، ماهیت کشف و شهود و یا تجارب عرفانی است. در این باره دو دیدگاه از اهمیت ب ی شتری برخوردار است: ذاتگرایی و ساختگرایی.
در این نوشتار دیدگاه شیخ درباره ماهیت تجربه عرفانی مورد تحقیق قرار میگیرد. فرضیه ما در اینجا آن است که مکاشفات عرفانی نزد سهروردی با وجود تنوع گستردهای که دارند دارای اوصاف مشترکی هستند که در سنتها و آیینهای مختلف در طول تاریخ به وقوع پیوستهاند، از اینرو دیدگاه وی به ذاتگرایی نزدیک تر است.
نویسندگان: سعید رحیمیان
منبع: کیهان اندیشه 1374 شماره 59
مقدمه
بر آورد تحولی که بینش عرفانی وحدت وجود در جهانبینی و عقاید مذهبی ایجاد نموده و تعمیق و تحقیقی که در مباحث کلامی ببار میآورد، خود محتاج رسالههایی است.در اینجا به تأثیر آن مبنا در یکی از مباحث دامنهدار و پر نشیب و فراز در تاریخ علم کلام و حکمت پرداخته میشود.
حجتالاسلام محمدحسن وکیلی پژوهشگر و منتقد مکتب تفکیک در این یادداشت، مطالب مطرح شده از سوی مهدی نصیری، منتقد فلسفه و عرفان را بررسی کرده است.
عرفا به لحاظ سبک و شیوه بیان از مکاشفات و تجربههای عرفانی به دو گروه تقسیم میشوند: دسته اول آنهایی هستند که در تبیین کشف و شهود خویش، متاثر از بیان فلسفی و کلامی میباشند و به سلوک عقلی بیشتر توجه میکنند.
تشبیه و تنزیه ، دو اصطلاح در حدیث و کلام و عرفان اسلامی . تشبیه در لغت به معنای مانند کردن چیزی به چیزی و تنزیه به معنای دور کردن چیزی از چیزی است (زوزنی ، ج 2، ص 213ـ214). در اصطلاح ، همانند کردن خداوند در ذات یا صفات به مخلوقات و اِسناد صفات خلق به خالق را تشبیه ، و اعتقاد به تعالی خداوند از مخلوقات و سلب صفات خلق از خالق را تنزیه می گویند. تشبیه در موارد معدودتری به معنای اسناد صفات خالق به مخلوق و همانند دانستن ذات خدا با ذاتی غیر از او به کار رفته است .
تشبیه در لغت به معنای مانند کردن چیزی به چیزی و تنزیه به معنای دور کردن چیزی از چیزی است (زوزنی، ج 2، ص 213ـ214). در اصطلاح، همانند کردن خداوند در ذات یا صفات به مخلوقات و اِسناد صفات خلق به خالق را تشبیه، و اعتقاد به تعالی خداوند از مخلوقات و سلب صفات خلق از خالق را تنزیه میگویند.
در مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمدعلی موحد کاملترین و منقحترین و مناسبترین متنی است که در اختیار ما است. با این حال روشن است که همچنان راه برای ویرایش ها و خوانشهای جدید گشوده است.