نویسندگان: سعید رحیمیان
منبع: کیهان اندیشه 1374 شماره 59
مقدمه
بر آورد تحولی که بینش عرفانی وحدت وجود در جهانبینی و عقاید مذهبی ایجاد نموده و تعمیق و تحقیقی که در مباحث کلامی ببار میآورد، خود محتاج رسالههایی است.در اینجا به تأثیر آن مبنا در یکی از مباحث دامنهدار و پر نشیب و فراز در تاریخ علم کلام و حکمت پرداخته میشود.
حجتالاسلام محمدحسن وکیلی پژوهشگر و منتقد مکتب تفکیک در این یادداشت، مطالب مطرح شده از سوی مهدی نصیری، منتقد فلسفه و عرفان را بررسی کرده است.
عرفا به لحاظ سبک و شیوه بیان از مکاشفات و تجربههای عرفانی به دو گروه تقسیم میشوند: دسته اول آنهایی هستند که در تبیین کشف و شهود خویش، متاثر از بیان فلسفی و کلامی میباشند و به سلوک عقلی بیشتر توجه میکنند.
تشبیه و تنزیه ، دو اصطلاح در حدیث و کلام و عرفان اسلامی . تشبیه در لغت به معنای مانند کردن چیزی به چیزی و تنزیه به معنای دور کردن چیزی از چیزی است (زوزنی ، ج 2، ص 213ـ214). در اصطلاح ، همانند کردن خداوند در ذات یا صفات به مخلوقات و اِسناد صفات خلق به خالق را تشبیه ، و اعتقاد به تعالی خداوند از مخلوقات و سلب صفات خلق از خالق را تنزیه می گویند. تشبیه در موارد معدودتری به معنای اسناد صفات خالق به مخلوق و همانند دانستن ذات خدا با ذاتی غیر از او به کار رفته است .
تشبیه در لغت به معنای مانند کردن چیزی به چیزی و تنزیه به معنای دور کردن چیزی از چیزی است (زوزنی، ج 2، ص 213ـ214). در اصطلاح، همانند کردن خداوند در ذات یا صفات به مخلوقات و اِسناد صفات خلق به خالق را تشبیه، و اعتقاد به تعالی خداوند از مخلوقات و سلب صفات خلق از خالق را تنزیه میگویند.
در مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمدعلی موحد کاملترین و منقحترین و مناسبترین متنی است که در اختیار ما است. با این حال روشن است که همچنان راه برای ویرایش ها و خوانشهای جدید گشوده است.
سکینة الصالحین (رسالهای است در عرفان عملی به زبان فارسی که به پیروی از توصیههای احیاء علوم الدین غزالی و با تأثیر از شیوۀ ابن عربی (رمزگرای حروف واعداد و تأویل آیات) نوشته شده است. کتاب، یک مقدمه و چهار باب با این عناوین دارد: باب فی الاوایل و البدایات، باب فی الاواخر و النهایات، باب فی الموانع و الافات، در تبدیل اخلاق و این در حروف چهارم الله است.
چکیده
موضوع این نوشتار وحدت وجود در عرفان ابنعربی است. نویسنده پس از بیان معنای وحدت وجود از دیدگاه عرفا، گزارشی از نظریات مطرح دربارة وحدت وجود را ارائه کرده است.
در پایان نیز به برخی تمثیلهای عرفا و فلاسفه در این مسئله اشاره شده است.