وب نوشتهای عرفانی و ادبی

ادبی ؛ عرفانی و ...

وب نوشتهای عرفانی و ادبی

ادبی ؛ عرفانی و ...

وب نوشتهای عرفانی و ادبی
عابدان از گناه توبه کنند
عارفان از عبادت استغفار

نشانی در بلاگفا : http://mrfarzi.blogfa.com

کانال: https://t.me/erfaan_amali
تبلیغات
Blog.ir بلاگ، رسانه متخصصین و اهل قلم، استفاده آسان از امکانات وبلاگ نویسی حرفه‌ای، در محیطی نوین، امن و پایدار bayanbox.ir صندوق بیان - تجربه‌ای متفاوت در نشر و نگهداری فایل‌ها، ۳ گیگا بایت فضای پیشرفته رایگان Bayan.ir - بیان، پیشرو در فناوری‌های فضای مجازی ایران
بایگانی
نویسندگان
آخرین نظرات

تحصیل و تدریس

ویلیام چیتیک1 در سال 1943م.(1322ش.) در شهر میل فورد، از توابع ایالت کنتیکت آمریکا در خانواده ای با مذهب پروتستان دیده به جهان گشود. دوران دبیرستان را در زادگاه خویش سپری کرد و بعد از گذراندن این مقطع تحصیلی، وارد دانشگاه گردید و در رشته تاریخ در کالج وستر به اخذ مدرک کارشناسی نایل آمد2 و چون احساس نمود مطالعات تاریخی در خصوص مشرق زمین و خاورمیانه، نیاز مبرمی به دانستن زبان عربی دارد، برای فراگیری آن به سرزمین لبنان مهاجرت کرد و در دانشگاه آمریکایی بیروت تحصیلات خویش را پی گرفت. وی در اثنای این مطالعات، به عرفان اسلامی علاقه مند گشت و بعد از آشنایی با دکتر سید حسین نصر و حضور در جلسات او، اشتیاقش شدت یافت. بعد از بازگشت به آمریکا، برای آشنایی با عرفان شرقی، کتاب مثنوی را که به زبان انگلیسی ترجمه شده بود، مطالعه کرد و محصول این تلاش را در اختیار سایر علاقه مندان قرار داد.3 شور زایدالوصف او برای آموختن عرفان ناب اسلامی موجب شد که به ایران بیاید و در رشته ادبیات دانشگاه تهران مشغول تحصیل گردد.4 مدت اقامت او در ایران، 12 سال به درازا کشید. چیتیک پس از اخذ درجه دکترا در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران در سال 1353ش. در دانشگاه صنعتی شریف به تدریس علوم انسانی مشغول گردید.

وی در طول تحصیل، با دانشوران و ادیبانی چون جلال الدین همایی و استاد سید جلال الدین آشتیانی مأنوس گردید؛ اما کار اساسی وی با دکتر سید حسین نصر در موضوع فلسفه و معارف اسلامی بود. پس از تأسیس انجمن فلسفه، وی نزد هانری کربن به فراگیری عرفان و تصوف پرداخت.

امتیازات و برجستگی ها

ویلیام چیتیک که هم اکنون در دانشگاه ایالتی نیویورک، در شهر استونی بروک، استاد گروه مطالعات تطبیقی ادیان می باشد، به زبان فارسی و عربی و متون کلاسیک عرفانی این دو زبان، تسلط کامل دارد. به گفته استاد سید جلال الدین آشتیانی، این دانشور بر اثر تلاش و تحریر مباحث این فن در مکالمه، مطالعه و تحریر مسایل، به زبان فارسی احاطه یافت. تحقیق در کتاب عبد الرحمن جامی با عنوان «نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص» که همراه با تعلیقات و تصحیح وی به طبع رسیده است و در واقع پایان نامه دکترای اوست، بهترین گواه احاطه وی به متون عرفانی کهن است. استعداد عالی توأم با کار مداوم و منظم و تلاش علمی متوالی و خستگی ناپذیر موجب گردید تا این شخصیت، موفقیت های مهمی را کسب کند. سید جلال الدین آشتیانی می گوید: از آن جا که نقدالنصوص، اثر بسیار دشواری است و به دست آوردن مطالب از چنین نوشته هایی کار هر کس نمی باشد و مستلزم آشنایی به مبانی عرفانی و تلاش مرتب است، تصور نمی کردم دکتر چیتیک موفق شود این کار را به انجام برساند؛ اما وقتی محصول کارش را در این موضوع مشاهده و ملاحظه کردم، با مطالعه ای اجمالی، به حیرت فرو رفتم و آفرین گفتم.

ویلیام چیتیک بر اثر ممارست، مطالعه دائم و قریحه ذاتی، به مباحث عرفانی چنان انس پیدا نمود که از نحوه و روش عبارات عرفانی و سبک مطالب، نویسنده آن را می شناسد. او حافظه قوی، دقت نظر و سرعت انتقال را با هم جمع نمود و توأم گردیدن چنین ویژگی هایی با مهارت و ممارست وافر، کارهایش را برجسته و ممتاز نموده است. دکتر چیتیک، عرفان و اخلاق را به پژوهش و نگارش خلاصه نکرد؛ بلکه روح و روان خویش را به ملکات معنوی و انسانی آراسته نموده است. او شخصی معتدل است و به دور از افراط و تفریط، عاشق کار و کوشش علمی و ادبی می باشد و از سخاوت تحقیقاتی و بذل اندیشه هم اجتناب نمی کند و بسیار مهربان و متواضع است.5

ویلیام چیتیک در آثار خود تلاش کرده تا قواعد سلوک در عرفان نظری و عملی را در قرآن و سنت بجوید. او معتقد است که مقامات معنوی به دست آمده از راه کشف و شهود، با مباحث برهانی تناقض ندارد.

وی می نویسد: تأکیدهای نظری و عملی متفاوت بر ابعاد سه گانه اسلام (ایمان به تصدیق و آگاهی قلبی،ایمان به زبان و بیان باور، ایمان به ارکان و اعضا و جوارح) به ما کمک می کند تا بفهمیم چرا غربی ها به صرافت طبع، مجذوب تصوف می شوند؛ ولی از اسلام دلزده می گردند. چنین افرادی، هیچ اطلاعی از اسلام - به غیر از اندیشه های متحجرانه ای که از قرون وسطا به آنان انتقال یافته است - ندارند. غربی ها در نگاه اول به اسلام، احساس می کنند گویی آنها را به بیابانی برده اند و در مقابل دیوارهای خشن و بی پیرایه شهری قرار داده اند که بوی مرگ می دهد؛ اما بر عکس، عرفان و معنویت اسلامی، آدمی را به باغ های زیبایی وارد می نماید که شریعت با احکام و دستورات خود، دیوار این باغ ها را حفاظت می نماید. در جامعه زنده و پویا، این دیوارها از آن فضای سبز و با طراوت، در مقابل طوفان های بیابان پاسداری می کند.6

پرتوهای پرمایه

ویلیام چیتیک، تصویری متقن و محکم از سرچشمه ها، شرایط پیدایش، رشد و نضج عرفان اسلامی ارائه می نماید. او در جای جای آثار و نوشته های خود، عرفان را بخشی جدایی ناپذیر و لاینفک از اسلام می داند و به طرق گوناگون، نظر مخالفان را با استدلال و برهان محکم رد می کند و نیز با بیانی قوی و مستند به متون دینی، به جایگاه و اهمیت شریعت صحه گذاشته، یادآور می شود که بدون وفاداری به احکام اسلامی و عمل به دستورات شرع مقدس، نمی توان در سیر الی الله و در مسیر کمال، به پیشرفتی نایل شد. او می نویسد: دیدگاه عرفان راجع به جهان هستی، برگرفته از قرآن و حدیث است؛ اما فرزانگان و مشایخ عرفان در طول زمان، این اندیشه را شرح و بسط داده اند. به اعتقاد او، اولین شهادت، یعنی لا اله الا الله، حق را از غیر حق، مطلق را از نسبی و خدا را از ماسوی الله که عالم باشد، متمایز می نماید. آیات قرآنی و احادیث متعددی - مثل «کل شی ء هالک الاوجهه»7 - این تمایز اساسی را بازگو می کند.

حقیقت خدا، چنان است که هیچ چیز را یارای مقایسه با آن نیست و در واقع اغیار معدومند. دومین شهادت به ما می گوید که محمد صلی الله علیه وآله فرستاده خدا و تجلی آشکار حق است. پیامبر اکرم و کتاب او که کلام وحی است، چراغ هایی روشن گر و هادی در جهان ظلمانی هستند و به طور کلی، تمامی پیامبران فرستاده شدند تا رحمت و هدایت را به مردمان برسانند؛ زیرا بدون هدایت وحیانی، مردم در جهل و وهم سرگردان و آواره شده، در امور باطل و غیرحقیقی غرق می گردند.

از دیدگاه وی، سنت اسلامی، سه قلمرو اصلی از دینداری را به رسمیت می شناسد؛ جسم، زبان و دل. اینها، همان قلمروهای عمل صحیح، اندیشه درست و معرفت حقیقی اند. این سه قلمرو را می توان کمال عمل، نهایت اندیشه و غایت نفس نامید و با تحقق آنها تمام قابلیت هایی را که خداوند در خلقت انسان به ودیعت نهاده، به منصه ظهور می رسد. این سه گستره از سوی علمای اسلامی شدیداً مورد بحث قرار گرفت. قلمرو عمل صحیح در حوزه تخصص فقهاست. اندیشه درست و استوار، در قلمرو متکلمان و رؤیت صحیح، در مقوله عرفان قرار می گیرد. آنان می گویند: حقیقت اشیا را بر اثر بصیرت، تزکیه و نور معنوی می توان با چشم دل مشاهده کرد. این رؤیت درست، بعد از آن، از دل آدمی سراسر وجودش را در بر می گیرد و اندیشه و عملش را شکوفا می کند و به بار می نشاند. بنابراین، اسلام، دین کامل و تمام عیاری است که تمامی رفتار، اعمال، مسائل و دغدغه های انسانی را در بر می گیرد. هر جا که مسلمانان بوده اند، این سه بعد وجود داشته است. افراد نمی توانند جداً دین دار باشند؛ بدون آن که جسم، ذهن و قلبشان از ایمان بی بهره باشند. عرفان اسلامی، حضور معنوی نامرئی است که تمام حالات و احساسات اصیل اسلامی را حیات می بخشد.

چیتیک می گوید: نزد بزرگان عرفان، شرط اصلی برای رسیدن به عشق حقیقی و وصول به کمال مقصود، همانا داشتن استعداد و توانایی یک سو نگریستن و یکسان دیدن است؛ ولی این امر، مستلزم آن است که ما به راستی از روی یقین، به نقایص وجودی و محدودیت های قوای ادراکی خودمان به عنوان یک مخلوق، پی ببریم و به این حقیقت متعالی نیز به درستی اعتراف کنیم که خدا وجود مطلق است و هستی موجودات، به وجود حضرت حق پیداست و آگاهی ما در برابر علم و کمالات حضرت باری تعالی، جز جهل و نقص چیزی نیست.

این احساس نقصان و تمنای کمال، نوعی جهش و بیداری به فرد می دهد و او را از وضع نابسامان موجود خویش، ناراضی ساخته، در عمق وجود خود، در صدد چاره جویی و در پی اصلاح برخواهد آمد. مولانا در مثنوی، این نکته را به عنوان «درد» مطرح ساخته، گفته است:

هر که او بیدارتر، پر دردتر
هر که او آگاه تر، رخ زردتر

اصل این است که ما به دنبال تشنگی باشیم و همین آگاهی به تهیدستی و فقر علمی و معنوی، خود یک معرفت اصیل به شمار می آید. قرآن مجید چنین می فرماید: «یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید».8

با این توصیف و با احساس نیاز به سوی خداوند، انسان به دور از هر گونه ریا و با صداقت، دست توسّل به سوی حق دراز می کند و از این حیث، شکر واقعی نعمت را به جای می آورد و با ایجاد یک تحول قوی و کارساز در شخصیت خود، از کبر، جهالت و طمع دور می گردد و تنها به قامت محبوب حقیقی چشم می دوزد و هدایت راستین را از عنایت و توجه باطنی خداوند می جوید.

چیتیک با استناد به منابع عرفانی اعتقاد دارد که عالم یک حجاب است. اگر حجاب ها مانع رؤیت ما نبودند، مشاهده می کردیم که هیچ نیروی محرکی به غیر از رحمت خدا و هیچ معشوقی جز او نیست؛ زیرا هیچ حقیقتی به غیر از حق تعالی وجود ندارد. حجاب ها، چون ملاقه هایی هستند که صفات جلال و جمال خداوند را در جام های جان وجود ما می ریزند. همه متناسب با مرتبه وجودی خود، آیات حق تعالی را نشان می دهند. چیزی وجود ندارد که تجلی وجود خداوند نباشد. عرفان، همان فهم حقیقی و در واقع رفع حجاب هایی است که وجه دل را می پوشاند و رایج ترین واژه برای آن، کشف است که از قرآن گرفته شده است. نفس تازه فوت کرده را خداوند این گونه خطاب قرار می هد: «لقد کنت فی غفلة عن هذا فکشفنا عنک غطائک فبصرک الیوم حدید».9 طلب موت اختیاری که در منابع عرفانی به آن توجه می شود، با استناد به این آیه است و حدیث نبوی «موتوا قبل ان تموتو» نیز مأخذ چنین تفکری است.10

آثار

مجموعه تألیفات چیتیک، اعم از ترجمه شده و ترجمه نشده، عبارتند از:

1. «درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی» که جلیل پروین آن را ترجمه کرده و در ایران چاپ شده است.

2. «عوالم خیال ابن عربی و مسئله کثرت دینی» که با ترجمه سید محمود یوسف ثانی، به چاپ رسیده است.

3. «راه عرفانی عشق» که توسط شهاب الدین عباسی به فارسی برگردانیده شده و چاپ شده است.

4. آموزه صوفیانه مولوی.

5. «نقد النصوص، فی شرح نقش النصوص» عبدالرحمن جامی.

6. «برگزیده آثار ائمه شیعه» (منتخبی که علامه طباطبایی فراهم آورده بود) که به انگلیسی ترجمه شده و در انگلستان و آمریکا چاپ شده است.

7. ترجمه و شرح لمعات فخرالدین عراقی.

8. ایمان و عقل در اسلام.

9. «تجلی حق» درباره اصول جهان شناسی ابن عربی.

10. درباره خودشناسی در فلسفه بابا افضل کاشانی.

11. «سیمای اسلام در کلیات جهان بینی اسلامی»، با همکاری همسرش خانم ساچیکو موراتا.

12. معرفت و عرفان.

13. ترجمه صحیفه سجادیه به زبان انگلیسی با مقدمه ای مشروح با عنوان زبور اسلام.

14. آموزه های صوفیانه مولوی.

پی نوشت:

1. William Chittick

2. راه عرفانی عشق، مقدمه مترجم، ص 11 و 12.

3. ویلیام چیتیک، درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی، مقدمه مترجم (جلیل پروین)، ص 14-15.

4. مقدمه سید جلال الدین آشتیانی بر کتاب نقد النصوص.

5. stony brook.

6. درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی،ص 43.

7. قصص(28)، آیه 88.

8. فاطر(35)، آیه 15.

9. ق(50)، آیه 22.

10. ر.ک: راه عرفانی عشق؛ درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی و نیز مقاله «مذهب عشق» به قلم ویلیام چیتیک که به فارسی هم ترجمه شده است.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۷/۰۴/۰۸
محمدرضا فرضی

ویلیام چیتیک

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی