کنترل چشم در سیره ی بزرگان عرفان

بسم الله الرحمن الرحیم

- پیامبر خدا صلی الله علیه و آله：

چشم از محرمات الهی بپوشانید تا امور عجیب را مشاهده کنید.

مصباح الشریعه

- کنترل چشم از نگاه کردن به محرمات الهی یکی از مهم ترین و اساسی ترین مراقبت های سلوکی است . چنانچه حالی را که شخص سالک در طی مدت ها زحمت و تلاش به دست آورده با یک نگاه اختیاری و نفسانی به محرمات الهی از دست می دهد.

- حتی برای کسانی که در طریق معرفت نفس و سیر و سلوک الی الله وارد میشوند نگاه کردن به افرادی که نفسی آلوده و ناپاک دارند باعث قبض و از بین رفتن حال معنوی میشود , حضرت استاد صمدی آملی در این رابطه میفرمایند :

چه بسا گاهی با یک خوردن و نوشیدن در خانة دیگران یا با یک قدم زدن و رفت و آمد در اجتماع و با یک نگاه کردن به چهرة مردم، آن اثر مطلوب معنوی از بین برود و باز برگرداندن حالی که از دست رفته خیلی مشکل است.

- لذا کنترل چشم نقش بسیار مهم و اساسی در طریق معرفت نفس و سیر و سلوک الی الله دارد , در رابطه با مراقبه چشم حضرت استاد شیخ جعفر ناصری ( از شاگردان سید عبدالکریم کشمیری  ) میفرمایند :

- مرحوم آیت الله مولوی قندهاری می فرمودند:

یک مدتی حرم امام رضا علیه السلام می رفتم و عرض می کردم که یابن رسول‏ الله! من می‏ خواهم حقیقت لیلة القدر را بفهمم.
در همان ایام یک بار در حین زیارت امام رضا علیه السلام حس کردم از داخل ضریح به قلب من یک مطلبی الهام شد که «اگر می خواهی حقیقت لیلة القدر را درک کنی، مواظب چشمهایت باش»
ایشان می فرمودند: من خیلی مواظبت کردم تا حدی که حتی من در آن ایام به مادرم هم نگاه نمی کردم و متوجه شده بودم که صور افراد در چشم من نباید بیفتد.
بعد می ‏گفتند که وقتی این حالت غض بصر برایم ملکه شد، شب قدر آن سال که در حرم ‏امام رضا علیه السلام بودم؛ لیلة القدر و قدریّت لیلة القدر را یافتم که قضیه از چه قرار است و غیر آنچه هست که دیگران تصور می کنند.

- همچنین وقتی که آیت الله مروی در رابطه با ختمی جهت تشرف خدمت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف از معلم دامغانی میپرسند ایشان میفرمایند :

راستش من فکر کرده ام حالا ختم هم بگیرم ! امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را هم ببینم ! اما با کدام چشم به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نگاه کنم ؟ من که خجالت میکشم با چشمی که به این سو و آن سو میرود به حضرت نگاه کنم .
این چشم هرزه ، صاحبش باید خجالت بکشد به او که وجه الله است نگاه کند امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف وجه الله است .

- حضرت آقای حق شناس میفرمایند :

در خیابان می رفتیم می دیدم شیطان دارد چه می کند , یک جوانی بود یک کسی از جلوی او می گذشت. این تا او را دید، چشم خودش را انداخت پائین.گفت:در دلش گفت یا حسین...

ایمن دیدم شیطانی که آمده بود ایشان را ببرد مثل یک توپ 106 خورد به سینه ی دیوار , شیطان این جوان کوبیده شد به دیوار روبرو.

- یکی از شاگردان آیت الله سعادت پرور ( پهلوانی ) میفرمایند:

نفس مطهر نمی شود مگر با تطهیر قوای نفس و قوا مطهر نمی شود مگر با کنترل چشم.

- عارف کبیر سید هاشم حداد میفرمایند :

من در تمام مدت سلوک در خدمت مرحوم آقا (قاضی) نامحرم نمی‌دیدم، چشمم به زن نامحرّم نمی‌افتاد. یک روز مادرم به من گفت: عیال تو از خواهرش خیلی زیباتر است. من گفتم: من خواهرش را تا به حال ندیده‌ام! گفت: چطور ندیده‌ای در حالی که بیشتر از دو سال است که در اطاق ما می‌آید و می‌رود و غالبا بر سر یک سفره غذا می‌خوریم؟! به رسم اعراب که زنانشان حجاب درستی ندارند و در منزل غالباً همه با هم محشورند؛ در عین عصمت تام و عفت کامل.
من گفتم:
والله! که یک بار هم چشم من به او نیفتاده  است!!

- عارف کامل مکمل سید علی قاضی میفرمایند :

چون بیست سال تمام چشمم را کنترل کرده بودم، چشم ترس برای من آمده بود، چنان که هر وقت می خواست نامحرمی وارد شود از دو دقیقه قبل خود به خود چشم هایم بسته می شد و خداوند به من منت گذاشت که چشمم بی اختیار روی هم می آمد و آن مشقت از من رفـته بود.»

یکی از راه های بسیار مناسب برای تحصیل ملکه ی کنترل چشم درست کردن جدول مراقبه برای چشم است , چنانچه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در رابطه با جدول مراقبه میفرمایند :

خوب است برای دقت، برای هر عضوی از اعضایش جدولی بکشد، تمام حقوق واجبه آن عضو را که منصور است جداولی در زیر آن جدول قرار بدهد، در هر یکی فکر مفصلی بکند که از آن راه تقصیری در ادای واجبی و یا ارتکاب حرامی و یا اثبات حقی بر ذمه اش نکرده است، آن ها که به یادش چیزی نیاید، آن جدولی را خالی بگذارد، آن ها که چیزی واقع ساخته، ثبت نماید؛ مثلا چشم را جدولی بکشد و برای معاصی که برای چشم هست هر یک جدولی قرار بدهد؛ مثلا نگاه کردن به زن نامحرم.

بهتر است مدت زمان این جدول برای کنترل چشم چهل رور باشد.