توکل چیست؟

منظور از توکل بر خدا، این است که انسان تلاشگر کار خود را به او واگذارد و حل مشکلات خویش را از او بخواهد، خدایى که از تمام نیازهاى او آگاه است، خدایى که نسبت به او، رحیم و مهربان است، و خدایى که قدرت به حل هر مشکلى دارد.
کسى که داراى روح توکل است، هرگز یاس و نومیدى را به خود راه نمى‏دهد، در برابر مشکلات احساس ضعف و زبونى نمى‏کند، در برابر حوادث سخت، مقاوم است، و همین فرهنگ و عقیده چنان قدرت روانى به او می دهد که مى‏تواند بر مشکلات پیروز شود، و از سوى دیگر امدادهاى غیبى که به متوکلان نوید داده شده است به یارى او مى‏آید، و او را شکست و ناتوانى رهایى مى‏بخشد.
در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام (ص) آمده است که فرمود: از جبرائیل، پرسیدم: توکل چیست؟ گفت: العلم بان المخلوق لا یضر و لا ینفع، و لا یعطى و لا یمنع، و استعمال الیاس من الخلق، فاذا کان العبد کذلک لم یعمل لاحد سوى اللَّه، و لم یرج و لم یخف سوى اللَّه، و لم یطمع فى احد سوى اللَّه فهذا هو التوکل: حقیقت توکل این است که انسان بداند: مخلوق، نه زیان مى‏رساند، و نه نفع، و نه عطا مى‏کند و نه منع، چشم امید از خلق برداشتن (و به خالق دوختن) هنگامى که چنین شود، انسان جز براى خدا کار نمى‏کند، به غیر او امید ندارد، از غیر او نمى‏ترسد، و دل به کسى جز او نمى‏بندد، این روح توکل است" .
" توکل" با این محتواى عمیق، شخصیت تازه‏اى به انسان مى‏بخشد، و در تمام اعمال او اثر مى‏گذارد، لذا در حدیثى مى‏خوانیم که پیغمبر اکرم (ص) در شب معراج از پیشگاه خداوند سؤال کرد: پروردگارا! اى الاعمال افضل، قال لیس شى‏ء عندى افضل من التوکل على و الرضا بما قسمت: چه عملى از همه اعمال برتر است".خداوند متعال فرمود :" چیزى در نزد من افضل و برتر از توکل بر من، و خشنودى به آنچه قسمت کرده‏ام نیست".
بدیهى است توکل به این معنى همیشه توأم با جهاد و تلاش و کوشش است، نه تنبلى و فرار از مسئولیتها